بررسي فقهي واژه كفر در مذاهب اسلامي
پژوهش و موضوع دفاع نشده رشته فقه و الهيات و معارف اسلامي بررسي فقهي كفر در مذاهب اسلامي كمياب در سطح اينترنت داراي منابع عربي ترجمه شده و كمياب
![]() |
دسته بندي | معارف اسلامي |
فرمت فايل | docx |
حجم فايل | 386 كيلو بايت |
تعداد صفحات فايل | 130 |
مناسب براي دانشجويان و محققين رشته حقوق فقه الهيات و معارف اسلامي
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چكيده ........................................................................................................................ 1
مقدمه ........................................................................................................................ 2
فصل اول : كليات تحقيق.................................................................................................... 4
1-1 بيان مسئله : ........................................................................................................... 5
1-2 اهميت و ضرورت انجام تحقيق : ................................................................................... 7
1-3 اهداف تحقيق: ........................................................................................................ 8
1-3-1 هدف كلي : ....................................................................................................... 8
1-3-2 اهداف جزئي : ................................................................................................... 8
1-4 سؤالات تحقيق: .......................................................................................................8
1-4-1 فرضيههاي تحقيق : .............................................................................................. 8
1-5 روش اجرا : ..........................................................................................................9
1-5-1 نوع روش تحقيق : ................................................................................................9
1-5-1-1 روش گردآوري اطلاعات : ...................................................................................9
1-5-1-2 روشها و ابزار تجزيهوتحليل دادهها : ...................................................................... 10
1-6 پيشينه تحقيق : ....................................................................................................... 10
1-7 كفر : ................................................................................................................ 12
1-7-1 معناي لغوي : ....................................................................................................13
1-7-2 انكار اصول دين : ..............................................................................................14
1-7-3 معناي اصطلاحي : ............................................................................................. 15
1-7-4 تقابل مفهوم « كفر» با دو مفهوم « ايمان » و « اسلام »: ...................................................16
1-8 ايمان: ................................................................................................................ 16
1-8-1 اسلام : ........................................................................................................... 27
1-8-2 ايمان تصديقي : ...................................................................................................32
1-8-3 ايمان به خدا: ..................................................................................................... 33
1-8-4 ايمان به لقاءالله و آخرت : ....................................................................................... 34
1-8-5 كمترين حد تصديق و معرفت براي ايمان : .................................................................... 37
1-9 نقش ولايت در زندگي : ............................................................................................ 38
1-9-1 خروج از ظلمات به نور : .......................................................................................38
1-9-2 رهايي از نوع محروميت : ..................................................................................... 38
1-9-3 قرار گرفتن در زنجيره و شبكه اولياي الهي: ................................................................. 39
1-9-4 برخورداري از حمايت و نصر : .............................................................................. 39
1-9-5 پيوستن به شبكه ولايت : .........................................................................................40
1-10 نسبت كفر و ايمان : .............................................................................................. 40
1-10-1 نسبت ذكر و ايمان : .......................................................................................... 42
1-10-2 استقرار ايمان در گرايشها : ................................................................................ 43
1-10-3 استقرار ايمان در رفتارها : .................................................................................. 44
1-10-4 استقرار ايمان در موضعگيريها : .......................................................................... 45
1-10-5 استقرار ايمان در روابط با مؤمنين : .........................................................................45
1-10-6 استقرار ايمان در دينداري و طلب روزي : ................................................................45
1-10-7 استقرار ايمان در ابتلائات : ................................................................................. 47
فصل دوم : اقسام كفر از منظر مذاهب خمسه ........................................................................ 50
2-1 معناي قرآني كفر : ............................................................................................... 51
2-2 اقسام كفر از منظر متكلمان : ................................................................................... 56
2-2-1 كفر انكار : .....................................................................................................56
2-2-2 كفر جحود : .................................................................................................... 56
2-2-3 كفر عناد : ...................................................................................................... 56
2-2-4 كفر نفاق : ...................................................................................................... 57
2-3 اقسام كفر در كلام امام صادق (عليهالسلام) : ....................................................................57
2-3-1 كفر جحود : ......................................................................................................57
2-3-2 انكار ربوبيت : ................................................................................................. 57
2-3-3 انكار همراه شناخت : ........................................................................................... 57
2-3-4 كفر عصيان : ................................................................................................... 58
2-3-5 كفر برائت : .....................................................................................................58
2-3-6 كفر نعمت : ....................................................................................................58
2-3-7 كفر مطلق : ....................................................................................................58
2-4 شرك : ............................................................................................................58
2-4-1 فجور : ........................................................................................................ 60
2-4-2 ظلم : ......................................................................................................... 61
2-4-3 اعتداء : ........................................................................................................64
2-4-4 كافر : ........................................................................................................ 66
2-5 اقسام كافران : ...................................................................................................67
2-6 احكام كافر : ..................................................................................................... 67
2-7 وجوه كفر : ....................................................................................................... 68
2-7-1 كفر، برتريجويي است : .......................................................................................69
2-7-2 كفران نعمت : ...................................................................................................69
2-7-3 التزام همهجانبه : ...............................................................................................70
2-7-4 برائت از كفر : ................................................................................................71
2-7- 5 كفر يعني پوشانيدن : .......................................................................................... 74
فصل سوم : شرايط و احكام كفر : ................................................................................... 79
3-1 كفر و كافر از ديدگاه فقهاي شيعه و اهل سنت: ................................................................ 80
3-1-1 ديدگاه اهل سنت : .............................................................................................. 82
3-1-1-1 كفر در فقه حنفي: ........................................................................................... 90
3-1-1-2 آثار مكتوب فقهي درباره الفاظ كفر : ......................................................................... 91
3-1-2 كفريات در زبان فارسي: ..........................................................................................92
3-1-3 معيارهاي تكفير: ....................................................................................................93
3-2 مباحث مربوط به تكفير در سالهاي اخير : ........................................................................94
3-2-1 عبارات كفرآميز فارسي: .......................................................................................... 96
3-2-2 طبقهبندي كفريات زباني : ..........................................................................................96
3-2-3 اتهام تكفير به شيعه : ............................................................................................... 97
3-3 موجبات كفر در قرآن : .............................................................................................. 98
3-3-1 كسي كه بهجاي خدا، غير او را برگزيند و يا براي او شريك قرار دهد: ..................................... 99
3-3-2 انكار قرآن: ........................................................................................................ 99
3-3-3 انكار خدا و رسول: ................................................................................................ 99
3-3-4 انكار معجزات و قيامت : ......................................................................................... 99
3-4 الفاظ كفر و بيايماني در روايات : ..................................................................................... 101
3-4-1 بررسي و تحليل روايات : ............................................................................................ 102
3-5 مرتب و اقسام كفر مخالفان : ........................................................................................... 103
3-5-1 كفر اهل كتاب: .......................................................................................................104
3-5-2 كفر مرتد : .......................................................................................................... 107
3-5-3 ارتداد صحابه : ...................................................................................................... 110
3-5-4 موضع فقهاي شيعه درباره كفر عامه: ............................................................................ 111
3-5-5 فرع انگاري امامت : .............................................................................................. 112
3-5-6 امامت، يك اصل ديني: ........................................................................................... 112
3-6 بررسي و تحليل اقوال فقها : ......................................................................................... 113
3-6-1 امامت به منزله اصل در مذهب : ................................................................................. 115
الف) اصول اسلام و اصول ايمان: ......................................................................................... 116
ب) اصول دين و اصول مذهب : .......................................................................................... 116
3-7 بررسي اقوال قائلين به اصل مذهب بودن امامت : .................................................................. 116
3-7-1 حكم مستضعفان : ................................................................................................. 116
فصل چهارم : نتيجهگيري: ................................................................................................ 118
4-1 نتيجه گيري : ......................................................................................................... 119
4-2 پيشنهادات: ............................................................................................................124
4-3 منابع : ................................................................................................................ 125
چكيده انگليسي : ............................................................................................................130
چكيده:
واژۀ «كُفر» يكي از برجستهترين واژگان كليدي در قرآن كريم است. اين واژه نقش مهمي در نظام اخلاقي-ديني قرآن (با بار معنايي منفي ) دارد؛
و نهتنها مفهومي است كه همۀ صفات منفي ديگر بر محور آن ميگردد، حتي با قرائت سطحي قرآن مجيد متقاعد ميشويم كه نقش مفهوم كفر چنان
در همهجا جاري است كه انسان حضور آن را در همۀ عبارات و آياتي كه با اخلاق و رفتار آدمي سروكار دارد حس ميكند.
چنانچه موضوع كفر در مورد شخصي صدق كند احكامي دربارهاو جاري ميشود. نظريه مشهور در ميان فقهاي اماميه آن است كه كافر نجس است.
نجاست از مهمترين آنها است و مراد از آن، نجاست عيني است . درمقابل، فقهاي اهل سنت نجاست كافر را نوعي
نجاست حكمي ميدانند يعني كافر در حكم نجس است نه عين آن. در اين نوشتار، كلمات كانوني واژۀ «كفر» در بيان قرآن مجيد مشخص و تبيين ميگردد؛
نوع رابطۀ معنايي آنها در ساختار معنايي بررسي و تحليل ميشود تا سرانجام حوزۀ معنايي واژۀ كـُفر و واژگان پيراموني آن بازشناخته شود.
پس ديدگاههاي مذاهب چهارگانه اهل سنت با ديدگاه شيعه اماميه در مورد احكام كفر مورد ارزيابي قرار ميگيرد و از اين رهگذر،
نقاط اشتراك و افتراق ديدگاه ها كشف ميگردد و ديدگاه درست تبيين ميشود.
كليدواژهها: كُفر، فقه اهل سنت، مذاهب خمسه، فقه اماميه.
مقدمه :
معيار اسلام و كفر در قرآن، بهصورت شفاف بيانشده است. از ديدگاه قرآنكسي كه شعاير اسلام را اظهار نمايد و بگويد:
من مسلمانم، مسلمان است و كسي اجازه تعرّض به او را ندارد.
قرآن، اظهار اسلام را نشانه مسلمان بودن ميداند و ميفرمايد:
“يا أَيهَا الَّذِينَ آم نوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللهِ فَتَبَينُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقي إِلَيكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً ؛
اي كساني كه ايمان آوردهايد، هنگاميكه درراه خدا گام ميزنيد (و براي جهاد ميرويد) تحقيق كنيد و
به خاطر اينكه سرمايه ناپايدار دنيا ( غنائمي) به دست آوريد، به كسي كه اظهار اسلام ميكند نگوييد مسلمان نيستي (نساء، 94).
در شأن نزول اين آيه آمده است:
پس از بازگشت رسول خدا (صليالله عليه و آله و سلم) از غزوه خيبر، اسامه بن زيد را به همراه جمعي، بهسوي تعدادي از روستاهاي
يهودينشين اطراف فدك فرستاد تا آنان را به اسلام دعوت كند.
مردي يهودي به نام “ مرداس بن نهيك “ كه از حضور اسامه آگاهي يافت، نزديكان و اموال خود را در كنار كوه جمع نمود و نزد اسامه آمد،
درحاليكه ميگفت: “ أشهد أن لا اله اللَّه و ان محمداً رسول اللَّه “، امّا أسامه او را به قتل رساند.
پس از بازگشت نزد رسول خدا (صليالله عليه و آله و سلم) رفت و جريان را به حضرت گفت.
رسول خدا (صليالله عليه و آله و سلم) به او فرمود: "مردي را كشتي كه به لا اله الا اللَّه و انّي رسول اللَّه"، شهادت داد(مجلسي، 1037 ج 22:92).
اسامه گفت: اي رسول خدا، او براي نجات از كشتن شهادت داد. “ رسول خدا (صليالله عليه و آله و سلم)
فرمود: آيا دل او را شكافتي تا آگاهي يابي!
همچنين به نقل از ابن عباس، شأن نزول اين آيهاين گونه است: گروهي از صحابه پيامبر (صليالله عليه و آله و سلم) از راهي مي گذشتند كه مردي يهودي از بني سليم، به
صحابه سلام كرد. آنان با خود گفتند: سلام او براي نجات و پناه بردن بوده است، از اين رو قصد كشتن او را نمودهوي را به قتل رساندند و غنايم او را گرفتند، پسازآنكه نزد
پيامبر ( صليالله عليه و آله و سلم) آمدند، اين آيه نازل شد.
خداوند متعال پيش از اين آيه، درباره حفظ جان افراد مؤمن ميفرمايد:
“وَ ماكان لِمُؤْمِن أَنْ يقْتُلَ مُؤْمِناً إِلاّ خَطَأً و مَنْ يقْتُلْ مُؤْمِناً مُتَعَمِّداً فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِيها(نساء: 92 و93)
و هيچ مؤمني را نَسِزَد كه مؤمني را -جز به اشتباه- بكشد. . .
و هر كس عمداً مؤمني را بكشد، كيفرش دوزخ است كه در آن ماندگار خواهد بود.