اختلال اضطراب اجتماعي، رايج‌ترين اختلال اضطرابي و سومين اختلال شايع روان‌پزشكي به حساب مي‌آيد. امروزه پژوهش‌هاي باليني در حوزه بررسي سازوكارهاي زيربنايي اضطراب اجتماعي به منظور دستيابي به درمان‌هاي موثر به خصوص درمان‌هاي شناختي افزايش چشم‌گيري پيدا كرده است. افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعي تداعي‌هاي خودكار منفي نسبت به خود داشته و به دنبال آن انتظار مورد ارزيابي منفي قرار گرفتن از جانب ديگران را دارند. در واقع عزت نفس ضمني آنها پايين و ترس از ارزيابي منفي ضمني‌شان بالاست. هدف پژوهش حاضر بررسي اثربخشي روش شرطي‌سازي ارزشي زيرآستانه‌اي بر افزايش عزت نفس ضمني و كاهش ترس از ارزيابي منفي ضمني و ارزيابي اثربخشي اين روش بر كاهش سطح اضطراب اجتماعي، از بين رفتن اختلال و عزت نفس آشكار در افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعي است. در اين پژوهش دو گروه از افراد مبتلا به اضطراب اجتماعي كه در هر گروه 20 نفر به طور تصادفي گمارده شده بودند، قرار گرفتند. در ابتدا هر دو گروه پرسشنامه‌هاي اضطراب اجتماعي كانور، اضطراب اجتماعي ليبوويتز، عزت نفس روزنبرگ و افسردگي بك را تكميل كرده، سپس با استفاده از آمايه رايانه‌اي IAT نمره عزت نفس ضمني و ترس از ارزيابي منفي ضمني‌شان مورد سنجش واقع شد. در مرحله بعد مداخله شرطي‌سازي ارزشي زيرآستانه‌اي به مدت 3 روز نامتوالي بر روي گروه آزمايش اجرا شد. تمام اين مراحل براي گروه كنترل نيز با اجراي مداخله شرطي‌سازي ارزشي زيرآستانه‌اي با محرك خنثي انجام شد. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه شرطي‌سازي ارزشي زيرآستانه‌اي منجر به افزايش عزت نفس ضمني و كاهش ترس از ارزيابي منفي ضمني افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعي شد. همچنين سطح اضطراب اجتماعي اين افراد كاهش پيدا كرد ولي تغيير قابل توجهي در كل اختلال اضطراب اجتماعي و عزت نفس آشكار آنها مشاهده نشد.
كليد واژه: اختلال اضطراب اجتماعي، عزت نفس ضمني، ترس از ارزيابي منفي ضمني، IAT، شرطي‌سازي ارزشي زيرآستانه‌اي
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: مقدمه
1-1-مقدمه 2
1-2- بيان مساله 4
1-3- ضرورت و اهميت پژوهش 7
1-4- اهداف پژوهش 10
1-5- تعريف مفهومي اصطلاحات و متغيرها 10
1-5-1- اختلال اضطراب اجتماعي 10
1-5-2- عزت نفس ضمني 10
1-5-3- ترس از ارزيابي منفي ضمني11
1-5-4-تداعي‌هاي ضمني 11
1-5-6- عزت نفس 12
1-5-7-شرطي سازي ارزشي12
1-5-8- برنامه شرطي سازي ارزشي زير آستانه‌اي 13
1-6- تعريف عملياتي متغيرها 13
1-6-1- اختلال اضطراب اجتماعي 13
1-6-2- عزت نفس ضمني 13
1-6-3- ترس از ارزيابي منفي ضمني 14
1-6-4- عزت نفس آشكار 14
فصل دوم: مباني نظري و پيشينه
2-1- مباني نظري 16
2-1-1-اختلال اضطراب اجتماعي 16
2-1-1-1-شيوع اختلال اضطراب اجتماعي 17
2-1-1-2-تفاوت‌هاي جنسيتي در اضطراب اجتماعي 18
2-1-1-3-سبب شناسي 19
2-1-1-3-1- تبيين‌هاي روان پويشي 19
2-1-1-3-2- تبيين‌هاي انساني نگر و هستي نگر 19
2-1-1-3-3- تبيين‌هاي رفتاري 19
2-1-1-3-4- تبيين‌هاي شناختي 20
2-1-1-3-4-1- الگوي طرحواره‌اي بك 20
2-1-1-3-4-2- مدل كلارك و ولز (1995) 22
2-1-1-3-4-3- مدل راپي و هيمبرگ(1995) 23
2-1-1-3-4-4- مدل هافمن و بارلو (2002) 24
2-1-1-3-4-5- تبيين‌هاي مبتني بر عوامل فرهنگي- اجتماعي 25
2-1-1-3-4-6- تبيين‌هاي زيستي 26
2-1-1-3-4-7- مدل كيمبرل (2008) 27
2-1-1-3-4-8- نظريه تكاملي اضطراب اجتماعي گيلبرت 28
2-1-1-3-4-9- مدل راپي و اسپنس (2004) 28
2-1-1-4- راهبردهاي درماني اضطراب اجتماعي 31
2-1-1-4-1-دارودرماني 32
2-1-1-4-2-روان درماني 33
2-1-1-4-2-1- رفتاردرماني 33
2-1-1-4-2-1-1- حساسيت زدايي تدريجي 33
2-1-1-4-2-1-2- مواجهه درماني 34
2-1-1-4-2-1-3- آموزش مهارتهاي اجتماعي 34
2-1-1-4-2-2- شناخت درماني 35
2-1-1-5-همايندي 37
2-1-1-6-مقايسه با ديگر سازه ها 38
2-1-1-6-1- اختلال اضطراب اجتماعي و كم‌رويي 38
2-1-1-6-2- اختلال اضطراب اجتماعي و آگورافوبيا 39
2-1-1-6-3- اختلال اضطراب اجتماعي و اضطراب طبيعي 40
2-1-1-6-4- اختلال اضطراب اجتماعي و اختلال شخصيت اجتنابي41
2-1-2-عزت نفس 44
2-1-2-1-نظرياتي در باب نگرش خود 44
2-1-2-1-1- دسترس‌پذيري و نيروي تداعي 44
2-1-2-1-2- ديدگاه دسترس پذيري نگرش 45
عنوان صفحه
2-1-2-1-3- الگوي MODE فازيو 46
2-1-2-1-4- يادگيري تداعي‌گرايانه 46
2-1-3- آستانه‌ها 47
2-1-3-1- ادراك زير آستانه‌اي 48
2-1-3-2- اثرات ادراك زيرآستانه‌اي 49
2-1-3-2-1- همبسته‌هاي عصبي 50
2-1-3-2-2- اثرات هيجاني و ارزشي 50
2-1-3-2-3- اثرات معنايي پايه 50
2-1-3-2-4- قضاوت‌هاي اجتماعي 51
2-1-3-2-5- رفتار 51
2-1-4- فرايندهاي ضمني 52
2-1-5- شرطي سازي ارزشي 53
2-1-5-1- شرطي‌سازي ارزشي و شرطي‌سازي پاولفي 55
2-1-5-2- شباهت‌هاي شرطي‌سازي ارزشي (EC) و شرطي‌سازي پاولفي (PC) 56
2-1-5-5- رويكردهاي نظري شرطي سازي ارزشي 60
2-1-5-5-1- ديدگاه انتسابي 60
2-1-5-5-2- ديدگاه كل‌گرايانه 61
2-1-5-5-3- ديدگاه اسناد نادرست ضمني 61
2-1-5-5-4- ديدگاه طبقه‌بندي مفهومي 62
2-1-5-5-6- ديدگاه گزاره‌اي 63
2-1-5-6- كاربردهاي شرطي سازي ارزشي64
2-2- پيشينه عملي 65
2-3- سوالات پژوهش 78
فصل سوم: روش پژوهش
3-1- نوع پژوهش 80
3-2-جامعه آماري 80
3-3- نمونه و روش نمونه‌گيري 80
3-4- ابزار پژوهش 81
3-4-1- پرسشنامه اضطراب اجتماعي ليبوويتز (LSAS) 81
3-4-2- پرسشنامه هراس اجتماعي (SPIN) 82
3-4-3- مقياس عزت نفس روزنبرگ 83
3-4-4-پرسشنامه افسردگي بك 84
3-4-5- آزمون تداعي ضمني (IAT) 85
3-4-5- 1- ساخت آزمون سنجش عزت نفس ضمني (IAT) 85
3-4-5- 2- ساخت آزمون سنجش ترس از ارزيابي منفي ضمني (IAT) 87
3-4-6- برنامه آموزش شرطي سازي ارزشي زير آستانه‌اي 87
3-5- روش اجرا 88
3-6- روش تجزيه وتحليل اطلاعات 89
فصل چهارم: يافته‌هاي پژوهش
4-1-آماره‌هاي توصيفي مربوط به متغيرهاي جمعيت‌شناختي 91
4-2- تحليل توصيفي داده‌ها 93
4-3- تحليل استنباطي داده‌ها 96
4-3-1- سوال اول 98
4-3-2- سوال دوم 99
4-3-3- سوال سوم 100
4-3-4- سوال چهارم 100
4-3-5- سوال پنجم 101
4-3-6- سوال ششم 102
فصل پنجم: بحث و نتيجه‌گيري
5-1- بحث و نتيجه‌گيري در مورد سوال اول پژوهش 104
5-2- بحث و نتيجه‌گيري در مورد سوال دوم پژوهش 106
5-3- بحث و نتيجه‌گيري در مورد سوال سوم پژوهش 108
5-4- بحث و نتيجه‌گيري در مورد سوال چهارم پژوهش 109
5-5- بحث و نتيجه‌گيري در مورد سوال پنجم پژوهش 110
5-6- بحث و نتيجه‌گيري در مورد سوال ششم پژوهش 111
5-7- يكپارچه‌نگري پژوهش 113
5-8- كاربردهاي نظري پژوهش 113
5-9- كاربردهاي عملي پژوهش 114
5-10- محدوديت‌هاي پژوهش 114
5-11- پيشنهادهاي پژوهش 15
5-11-1- پيشنهادهاي كاربردي 115
5-11-2- پيشنهادهاي پژوهشي 115
فهرست منابع و مآخذ
منابع فارسي 116
منابع انگليسي 120
پيوست‌ها
برگه اطلاعات و رضايت نامه پژوهش131
پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ132
پرسشنامه اضطراب اجتماعي ليبوويتز133
پرسشنامه اضطراب اجتماعي SPIN 135
پرسشنامه افسردگي بك 136
اسلايدهاي مرتبط با آزمون عزت نفس ضمني139
اسلايدهاي مرتبط با آزمون ترس از ارزيابي منفي ضمني 140
فهرست جدول‌ها
عنوان صفحه
جدول 4-1- ميانگين و انحراف استاندارد سن در دو گروه آزمايش و كنترل91
جدول4-2- ميانگينو انحراف استاندارد تحصيلات در دو گروه آزمايش و كنترل92
جدول4-3- داده‌هاي توزيع فراواني وضعيت تاهل در گروه آزمايش 92
جدول4-4- داده‌هاي توزيع فراواني وضعيت تاهل در گروه كنترل 93
جدول 4-5- داده‌هاي توصيفي متغير نمره عزت نفس ضمني 93
جدول4-6-داده‌هاي توصيفي متغير ترس از ارزيابي منفي ضمني 94
جدول4-7- داده‌هاي توصيفي اضطراب اجتماعي94
جدول4-8-داده‌هاي توصيفي متغير اضطراب اجتماعي ليبوويتز95
جدول4-9- داده‌هاي توصيفي متغير عزت نفس آشكار (روزنبرگ) ميانگين 95
جدول4-10- آزمونtمستقل متغير سن 96
جدول 4-11- آزمونtمستقل متغير اضطراب اجتماعي 96
جدول 4-12- آزمونtمستقل متغير اضطراب اجتماعي (ليبوويتز) 96
جدول4-13- آزمونtمستقل متغير عزت نفس آشكار (روزنبرگ) 97
جدول 4-14- آزمونtمستقل متغير عزت نفس ضمني 97
جدول4-15- آزمونtمستقل متغير ترس از ارزيابي منفي ضمني 97
جدول4-16- تحليل كوواريانس يك راهه متغير عزت نفس ضمني 98
جدول4-17- تحليل كوواريانس يك راهه متغير ترس از ارزيابي منفي ضمني 99
جدول4-18- تحليل كوواريانس يك راهه متغير اضطراب اجتماعي 100
جدول4-19- تحليل كوواريانس يك راهه متغير سطح اضطراب اجتماعي 101
جدول4-20- تحليل كوواريانس يك راهه متغير عزت نفس آشكار (روزنبرگ) 102
جدول4-21- همبستگي عزت نفس آشكار (روزنبرگ) و عزت نفس ضمني 102
